tag:blogger.com,1999:blog-189357422024-02-19T12:01:07.350+01:00MengelwerkJaap EngelsmanUnknownnoreply@blogger.comBlogger51125tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-11401370109546387072012-10-08T10:19:00.000+02:002012-10-08T10:19:46.922+02:00Gekaapte brieven als onbedoelde poëzieVanmiddag wordt de website www.gekaaptebrieven.nl opengesteld voor het publiek. Daar worden duizenden brieven en andere documenten van gewone Nederlanders uit de 17de en 18de eeuw ontsloten – fijn voor wetenschappers, maar ook, voor de gewone Nederlanders van nu, heerlijk om in te grasduinen. Zo vond ik in document nr. 3391, een Surinaamse inventaris uit 1671, dit ‘poëtische’ lijstje:
Een Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-48441316537258335382012-10-07T14:40:00.000+02:002012-10-07T14:40:00.247+02:00Heinrich Böll, ‘Warum ich kurze Prosa wie Jacob Maria Hermes und Heinrich Knecht schreibe’Het was mijn plan, hier een samenvatting of navertelling van dit essay – of toch een verhaal? – van Heinrich Böll (1917-1985) te plaatsen, met een vertaling van enkele passages. Bij nader inzien zou ik mij daarmee schuldig hebben gemaakt aan een verwerpelijke verminking van dit kleinood. Het vertalen en plaatsen van het hele stuk zou op dit moment te veel hooi op mijn vork zijn, nog afgezien van Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-70200464735116402592012-09-26T13:11:00.000+02:002012-09-26T17:36:09.578+02:00Mitford: de entourage van Lodewijk XIVIn 1966 publiceerde Nancy Mitford The Sun King: Louis XIV at Versailles. Als ik het me goed herinner, eiste de Gaulle dat zijn ministers het lazen. Het opsporen en beschrijven van de kleurrijkste personages rond de Zonnekoning was Mitford wel toevertrouwd. Over de broer en de drie zusters Mortemart, van wie Athénaïs een van de maîtresses van de koning was, schreef zij:
‘You know,’ the King once Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-42080207648648393052012-09-03T21:38:00.000+02:002012-09-03T21:38:24.152+02:00Bismarck: Petersburgse vertellingenOp 25 januari 1997 verwierf ik op de Vincentiusboekenmarkt in ’s-Hertogenbosch voor zes gulden een ‘Volks-Ausgabe’ uit 1911 van de memoires van de Pruisische staatsman vorst Otto von Bismarck (1815-1898). Deze waren oorspronkelijk in zijn sterfjaar verschenen onder de titel Gedanken und Erinnerungen.
Die memoires bleken leesbaar en onderhoudend, al is het merendeel van de tekstUnknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-44502875436970904942012-08-20T14:30:00.003+02:002012-08-20T14:30:25.511+02:00EtnopsychologieEen kwart van mijn voorgeslacht is Gronings, een kwart Fries. Ik las dan ook met voldoening in NRC Handelsblad van dit weekeinde:
[De inwoners van zekere Amerikaanse provincieplaatsjes] doen een beetje denken aan Friezen en Groningers: zwijgzaam, uiterst betrouwbaar – geen huis is op slot – en zeer behulpzaam – geld vragen voor een reparatieklusje is not done.
Aldus Geert Mak (1946). De Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-50484215115645067782012-08-08T21:41:00.000+02:002012-08-09T08:41:51.558+02:00Goethe: Über allen GipfelnIn september 1780 bracht de Duitse politicus en schrijver Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) enkele dagen door in een jachthut op een berg in het Thüringerwoud. Hij schreef daar op de wand dit gedichtje:
Über allen Gipfeln
Ist Ruh’,
In allen Wipfeln
Spürest du
Kaum einen Hauch;
Die Vögelein schweigen im Walde.
Warte nur, balde
Ruhest du auch.
(Prozavertaling: Op alle toppen/ heerst rust,/Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-36154638490499506182012-08-01T22:01:00.002+02:002012-08-02T08:43:07.505+02:00Helene Hanff: Stagestruck
De Amerikaanse schrijfster Helene Hanff (1916-1997) is vooral bekend om 84, Charing Cross Road – een waar gebeurde romance in brieven tussen een New Yorkse schrijfster en een Londens antiquariaat. Maar eigenlijk was zij een gemankeerd toneelschrijfster, die in de jaren veertig en vijftig jarenlang de gekste baantjes en de miserabelste onderkomens verduurde om maar toneelstukken te kunnen Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-31042995869817026252012-07-29T10:24:00.001+02:002012-07-29T21:46:03.061+02:00Opa geboren voor 1800? (2)(Zie 17 juli 2012 in dit blog.)
Leven er nu nog mensen van wie een
grootvader is geboren voor 1800? Deze op het eerste gezicht
absurde vraag krijgt realistische contouren wanneer we bedenken dat
Wolfgang Wagner (gest. 2010) een kleinzoon was van Richard Wagner,
die was geboren in 1813.
Zo’n directe band met het verleden
is fascinerend. Unknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-51870690772473409312012-07-25T22:07:00.001+02:002012-07-25T22:07:44.934+02:00Simon Carmiggelt: gedateerd?De bij zijn leven zeer bekende schrijver Simon Carmiggelt (1913-1987) – op het titelblad altijd S. Carmiggelt – is snel in vergetelheid geraakt. Op het Waterlooplein geldt hij al jaren als vrijwel onverkoopbaar, en zijn koers bereikte vorige week een dieptepunt, toen op een braderie in Dalfsen een dertigtal van zijn bundels werd aangeboden voor € 2,50. Sámen.
Vraag je iemand waarom Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-40938241468862089162012-07-17T11:41:00.000+02:002012-07-29T10:25:15.467+02:00Opa geboren voor 1800? (1)De vraag is simpel: van hoeveel nu levende Nederlanders is – statistisch gezien – een grootvader geboren voor 1800? En wel langs natuurlijke weg, dus niet door adoptie of juridische spitsvondigheden. De gedachte dat er nu, in 2012, mensen zouden zijn wier opa in 1799 of nog vroeger is geboren, lijkt op het eerste gezicht absurd. Maar theoretiseer even mee: mannen kunnen tot op hoge leeftijd Unknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-2778772933788569292012-07-13T14:32:00.002+02:002012-07-13T14:32:25.180+02:00Maakt het noorderlicht geluid?Op 10 juli 2012 meldde de weblog Wetenschap van NRC Handelsblad bij monde van Karel Knip dat het een onderzoeksgroep van de Aalto-universiteit in Helsinki onder leiding van Unto K. Laine gelukt zou zijn het geluid van het noorderlicht vast te leggen. Het zou gaan om ‘clap sounds’, het zwiepen of knallen van een zweep. Knip is sceptisch; hij denkt, gezien de hoogte van 70 meter waarop het fenomeenUnknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-12887421173630685972012-07-05T18:51:00.001+02:002012-07-05T18:51:06.026+02:00Murray: aphis en ijsbaardDe eerste druk van de Oxford English Dictionary (12 delen), waaraan is gewerkt van 1857 tot 1928, is een van de fraaiste en beste woordenboeken die ooit zijn gemaakt. Het had nooit tot stand kunnen komen zonder de briljante Schotse lexicograaf James Murray (1837-1915), die het project leidde van 1879 tot zijn dood. Over deze man en zijn onderneming heeft een van zijn kleindochters, K.M. ElisabethUnknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-17030530562985312012-06-27T10:42:00.000+02:002012-06-27T10:42:29.765+02:00Bouhuys en Westendorp: zó lopen.
Eind jaren vijftig, begin jaren zestig beschreef Mies Bouhuys (1927-2008) op de kinderpagina van Het Parool in rijmpjes, verhaaltjes en dialogen, geïllustreerd door Fiep Westendorp (1916-2004), de avonturen van de katten Pim en Pom, die vervolgens ook in boekvorm verschenen. Ziehier hun ontmoeting met het ‘klepperdier’:
(Mies Bouhuys (met illustraties van Fiep Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-39214284070540681602012-06-21T21:13:00.002+02:002012-06-21T21:13:22.950+02:00The Oxford University Press 1478-1978
In 1978 verscheen van Peter Sutcliffe The Oxford University Press: An Informal History – een zeer onderhoudend boek, waaruit hieronder enkele passages zijn overgenomen. De kopjes zijn van mijn hand.
Het goede boek
Oxford
printing has been traditionally somewhat austere, not seeking after
effect; to hint in any way that the matter is less important than the
form is in bad typographical Unknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-47466761388653199112012-06-14T21:04:00.002+02:002012-06-14T21:04:51.718+02:00Milne: Trespassers WHet derde hooofdstuk van Winnie-the-Pooh van A.A. Milne (1882-1956) begint met een dispuut over namen:
The Piglet lived in a very grand house in the middle of a beech-tree, and the beech-tree was in the middle of the Forest, and the Piglet lived in the middle of the house. Next to his house was a piece of broken board which had: ‘TRESPASSERS W’ on it. When Christopher Robin asked the Piglet whatUnknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-79301891417666952682012-06-06T17:33:00.001+02:002012-06-06T17:33:41.780+02:00Collins: graaf Fosco bekentOp 31 mei 2012 publiceerde Crimezone.nl een door 24 thrillerkenners samengestelde, vijftig titels omvattende Canon van de Misdaadliteratuur. Nr. 1 was Frederick Forsyth’s Dag van de jakhals (1971); op de 32ste plaats stond het op een na oudste boek van de lijst (en een van de slechts drie uit de 19de eeuw): De vrouw in het wit (1859-1860) van Wilkie Collins (1824-1889), bestsellerauteur, en Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-61651963327616653422012-05-30T11:02:00.000+02:002012-05-30T11:02:29.118+02:00EngelenWie meent dat engelen mensachtige, gevleugelde, androgyne figuren in lange gewaden zijn, zit er volkomen naast. De Katholieke encyclopaedie omschreef engelen in 1951 aldus:
Engelen zijn onstoffelijke, persoonlijke wezens, geesten. Sommige van hen waren boodschappers van Gods besluiten aan de mensen, wat door het Griekse woord aggelos aangeduid wordt. Dezen hebben de naam aan het geheel dezer Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-90330868607967461272012-05-22T22:36:00.003+02:002012-05-22T22:36:44.191+02:00Dawkins: hebben de Romeinen wel bestaan?Richard Dawkins begint het eerste hoofdstuk van The Greatest Show on Earth (2009), waarin hij het hoe en het waarom van de evolutie uiteenzet, met een parabel:
Imagine that you are a teacher of Roman history and the Latin language, anxious to impart your enthusiasm for the ancient world – for the elegiacs of Ovid and the odes of Horace, the sinewy economy of Latin grammar as exhibited in the Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-80744010002521011322012-05-16T22:47:00.001+02:002012-05-22T19:09:50.234+02:00Metsu: Het zieke kindOmstreeks 1660-1665 schilderde Gabriël Metsu (Leiden 1629 - Amsterdam 1667) dit tafereel, Het zieke kind. Het schilderij – nog geen anderhalf A4’tje groot – behoort tot de collectie van het Rijksmuseum in Amsterdam.
Het is een meesterwerk, maar niemand kan zeggen waarom. Pogingen om de kwaliteit te verklaren maken gauw een potsierlijke indruk. ‘De futloze zieke is overtuigend weergegeven’, Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-19454170559574758632012-05-06T10:18:00.000+02:002012-05-06T10:18:04.950+02:00Potter: animals & drawingBeatrix Potter (1866-1943), bekend door The Tale of Peter Rabbit en andere geïllustreerde dierenverhalen voor kinderen, was zeer begaafd en veelzijdig (ze hield als meisje een dagboek bij in een zelfbedacht geheimschrift waarvan de ontcijfering jaren heeft gevergd). Zij verrichtte wetenschappelijk onderzoek op mycologisch gebied (schimmels), dat wegens haar sekse niet naar waarde werd geschat. Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-59620837205829956042012-05-04T10:51:00.000+02:002012-05-09T22:18:17.133+02:00Böll: bellen over de ziel
Hans Schnier, de hoofdpersoon van Ansichten eines Clowns (1963) van Heinrich Böll (1917-1985), is een cabaretier in geestelijke nood, die beschikt over het vermogen om door de telefoon te ruiken. Hij probeert telefonisch zijn broer Leo te bereiken, die tot rooms-katholiek priester wordt opgeleid. (Nederlandse vertaling hieronder.)
Es dauerte lange, ehe sich in dem Ding jemand bequemte, ans Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-81475056415303143822012-05-02T09:31:00.001+02:002012-05-02T09:31:39.292+02:00Forster: ChandraporeA Passage to India (1924) van E.M. Forster (1879-1970) opent met een poëtische beschrijving van de Indiase stad Chandrapore en haar omgeving. Het is proza om hardop te lezen.
Except for the Marabar Caves – and they are twenty miles off – the city of Chandrapore presents nothing extraordinary. Edged rather than washed by the river Ganges, it trails for a couple of miles along the bank, scarcely Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-18703282730070114102012-04-28T17:03:00.000+02:002012-04-28T17:19:16.436+02:00Spreeuwenzwerm bij OtmoorDe mooiste opnamen die ik heb kunnen vinden van een spreeuwenzwerm (‘a murmuration of starlings’). Vooral bekijken op full screen! (Klik rechtsonder.)
(YouTube: de opnamen zijn gemaakt door dylanwinter1, gepubliceerd in feb. 2007; de muziek is 'Soaring with the sun' van CSS Music. Een uitvoerig artikel over onderzoek naar deze zwermen is te lezen in Audubon.)
Unknownnoreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-40394962852392787362012-04-25T14:15:00.001+02:002012-04-29T17:53:41.298+02:00Balzac schrijft een toneelstukAan zijn romans besteedde Honoré de Balzac (1799-1850) de uiterste zorg – hij blééf ze herschrijven. Zijn theaterwerk was weleens het kind van de rekening. Théophile Gautier (1811-1872) heeft in zijn postuum verschenen Portraits contemporains (1874) beschreven hoe Balzac het toneelstuk Vautrin dacht te realiseren (Nederlandse vertaling onderaan):
Un mot pressant de Balzac nous somma un
jour deUnknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-18935742.post-70564911089750128932012-04-21T19:49:00.002+02:002012-04-23T08:55:37.445+02:00Tsaristisch Rusland in kleurDe Library of Congress beheert een aantal fotocollecties, waaronder de collectie Prokudin-Gorskii, met foto’s van Rusland uit de jaren 1905-1915, gemaakt door wetenschapper Sergei Mikhailovich Prokudin-Gorskii (1863-1944). Een deel van de foto’s is in kleur, wat het decor waartegen de Russische literatuur van de 19de eeuw zich afspeelt, wel zeer nabij brengt. Dit is een panorama uit 1910 van de Unknownnoreply@blogger.com0